Erfgoedbomen zijn zeldzame of heel oude bomen die de publieke ruimte typeren en waar de bewoners bijzondere waarde aan hechten. Denk maar aan de winterlinden in de Hulsemstraat in Lievegem of die in de Braetshoek in Deinze.
Erfgoedbomen zijn zeldzame of heel oude bomen die de publieke ruimte typeren en waar de bewoners bijzondere waarde aan hechten. Denk maar aan de winterlinden in de Hulsemstraat in Lievegem of die in de Braetshoek in Deinze.
Een deel van de ‘veteraanbomen’ is ondertussen in hun laatste levensfase beland. Het afsterven van de bomen betekent het verdwijnen van dit levende erfgoed. In 2019 groeide in het Erfgoeddepot Ename (provincie Oost-Vlaanderen) het idee om een depotwerking uit te bouwen voor veteraanbomen en waardevol houtig erfgoed. Het doel? Levend onroerend erfgoed behouden voor de toekomst. Tot dan werkte het depot enkel op het behoud en het beheer van archeologische en bouwhistorische collecties.
Het erfgoedbomenproject bestaat uit verschillende fasen. Om nakomelingen op te kweken die genetisch hetzelfde zijn als de moederplanten, wordt ent- of stekmateriaal verzameld. De provinciale erfgoedconsulent landschapszorg werkt nauw samen met specialisten van Onroerend Erfgoed, het INBO, de Regionale Landschappen, Arboretum Het Leen, Arboretum Rivierenhof en de plantentuin van Meise.
Door te enten of te stekken is de nakomeling altijd ‘een kloon’ van de moederplant. Voor bomen die eeuwenlang een bakenfunctie in een landschap of een beeldbepalende waarde hadden in een verstedelijkte omgeving is het behoud van de authenticiteitswaarde heel belangrijk. Bovendien blijft door deze vermeerderingsmethode het genetisch materiaal, met vaak heel specifieke eigenschappen, bewaard.
Na opkweek van het kleine plantgoed kijkt het erfgoeddepot uit naar definitieve aanplantlocaties. Dat gaat van aanplant op de Provinciale Domeinen, waar jonge(re) planten op hun beurt dienst kunnen doen als levende genenbanken, tot heraanplant op erfgoedlocaties waar vete-
raanbomen in een recent of minder recent verleden verdwenen zijn.
Vandaag zijn er al meer dan 50 individuele veteraanbomen uit heel Oost-Vlaanderen in opkweek, goed voor honderden kleine planten. Qua soortenkeuze verbreedt de werking de komende jaren gestaag van populier over linde en beuk, tot eik, meidoorn en iep.
Wanneer alles goed gaat, blijft het beeld van het erfgoedlandschap intact en leeft het eeuwenoud genetisch materiaal van veteraanbomen verder. Het in stand houden van oude bomen heeft ook voordelen voor de natuur. Enkele eeuwen geleden waren er veel meer boomsoorten. Het redden en het voortzetten van dat genetisch materiaal is belangrijk voor de diversiteit. Via het behoud van diversiteit wapenen de verschillende soorten zich beter tegen onder meer de klimaatsverandering.
Wie een beschermde ‘veteraanboom’ in nood kent of een erfgoedboom op een erfgoedlocatie wil planten, kan contact opnemen via erfgoeddepot@oost-vlaanderen.be