Bomen kan je ongemoeid laten doorgroeien maar van de meeste bomen kan je ook knotbomen of tronken maken, als je ze op jonge leeftijd kort afzaagt in de winter.
Aanplant van knotbomen
Een knotboom is geen soort op zich, maar het resultaat van een snoeiwijze: het knotten. Je kan van heel wat boomsoorten een knotboom maken door de stam op een bepaalde hoogte af te zagen. Vaak gebeurt dit op 2 tot 4 meter hoogte. Op de ingekorte stam zal een krans van nieuwe takken groeien, ‘de pruik’. Deze takken worden om de 3 tot 12 jaar afgezaagd tot tegen de stam. We noemen dit ‘afzetten’. Door de vorming van wondweefsel op de snijvlakken ontstaat een bolvormige verdikking op de stam, de ‘knot’. Na elke knotbeurt groeien uit de knot nieuwe takken en zo kan je telkens opnieuw hout oogsten van dezelfde boom.
NIEUW: de samenaankoopactie van Behaag je Tuin. Bestel voordelig wilgenpoten tussen 1 september en 31 oktober via www.behaagjetuin.be
Soorten knotbomen
Verschillende boomsoorten kunnen in knotvorm gezet worden. Iedere houtsoort heeft zijn eigen toepassingen. In onze streek zijn knotbomen van wilg, populier, zwarte els en zomereik het meest verspreid. Elders in Vlaanderen vind je ook knothaagbeuk, knotes en andere. Hier komen ook veel geknotte en “gekandelaberde” lindes voor op kruispunten, bij kapelletjes, bij cafés of andere ontmoetingsplaatsen zoals kerken en pleinen.
Wanneer bomen op zekere hoogte worden gekapt, hoger dan 0,5 m boven het maaiveld, ontstaan er knotbomen. Bij bomen die vlak boven de grond worden ’afgezet’ spreken we van hakhout of ‘kant’. Een typisch voorbeeld hiervan is de Meetjeslandse elzenkant.
Beheer van knotbomen
Het beheer van knotbomen is geen eenvoudige maar noodzakelijke klus. Als het onderhoud uitblijft, zal uiteindelijk een tak uitbreken en kan de boom daarbij openscheuren. Je kan gerust zelf aan de slag als je rekening houdt met enkele veiligheidsvoorschriften en over voldoende kennis beschikt over knotbomen en de technieken om ze te knotten. Goed beheerde knotbomen zijn prachtig om te zien en hebben bovendien heel wat ecologische waarde. Kan of wil je zelf niet instaan voor het beheer van je knotbomen? Neem dan zeker een kijkje op www.goedgeknot.be! Goed Geknot brengt eigenaars van kleine landschapselementen zoals knotbomen, houtkanten en hakhoutbosjes in contact met de vrijwillige knotters van de Regionale Landschappen. Zij doen de werken gratis in ruil voor het hout.
Wil je toch zelf aan de slag? Dan helpen dit filmpje en de beheerfiche je zeker op weg. Meer lezen over knotbomen? Lees dan onze knotbomenbrochure! We organiseren ook regelmatig een knotcursus, hou daarvoor onze agenda in de gaten.
Geschiedenis van knotbomen
Vroeger hadden knotbomen een belangrijke economische betekenis. De knotboom was de ideale oplossing voor de houtproductie. Het hout had heel wat toepassingen en werd onder andere gebruikt voor het maken van werktuigen of het stoken in de winter. Het fijne hout werd in bussels gebonden en gebruikt in de bakoven.